Przedmiot zamówienia powszechnie dostępny i o ustalonych standardach jakościowych, w kontekście ceny jako jedynego kryterium oceny ofert

Pojęcie powszechnej dostępności o ustalonych standardach jakościowych do niedawna (do 19 października 2014 r.) występowało jedynie w zakresie przesłanki stosowania trybu zapytania o cenę. Zamawiający może zastosować ten tryb wyłącznie w przypadku zamówienia na dostawy i usługi powszechnie dostępne o ustalonych standardach jakościowych, których wartość nie przekraczała tzw. progów unijnych. Od 19 października 2014 r. tj. od wejścia w życie ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1232), pojęcie to nabrało szerszego znaczenia...

 

...gdyż ustawodawca w nowym art. 91 ust. 2a ustawy Pzp od powszechnej dostępności i ustalonych standardów jakościowych uzależnił możliwość zastosowania kryterium ceny jako wyłącznego kryterium oceny ofert w postępowaniu (oczywiście poza tym, żeby nie było tak „łatwo” ustawodawca obligatoryjnie określił obowiązek wykazania w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone w całym okresie korzystania z przedmiotu zamówienia, le nie na tym będę się skupiał).

W praktyce oznacza to, iż zastosowanie ceny jako jedynego kryterium jest znacznie ograniczone, do niewielkiej liczby postępowań.

Jak zatem ocenić czy dane zamówienia ma charakter powszechnie dostępnego oraz mającego ustalone standardy jakościowe. W zasadzie tak samo jak ustalaliśmy to w zakresie zastosowania trybu zapytania o cenę, z tą że różnicą , że w przypadku kryteriów ustawodawca przyjmuje to dla wszystkich rodzajów zamówienia (usługi, dostawy i roboty budowlane).

„Ustawa Pzp nie określa, co należy rozumieć przez dostawy lub usługi „powszechnie dostępne”, więc kierując się wykładnią językową pod pojęciem tym należałoby rozumieć „dostępność dla wszystkich zainteresowanych”, przy czym chodzi tu o dostępność dla wszystkich zainteresowanych takiego samego lub podobnego świadczenia, a zatem brak indywidualizowania przedmiotu świadczenia na potrzeby poszczególnych zamawiających. Natomiast pod pojęciem „ustalone standardy jakościowe" należy rozumieć: typy lub gatunki (dostaw/usług) znormalizowane, odpowiadające przeciętnym, oferowanym w powszechnej ofercie standardom, nie zaś specyficznym wymaganiom zamawiającego, na skutek dostosowania standardu dostawy czy usługi do jego indywidualnych potrzeb, a zatem o jakości nie wymagającej indywidualnego ustalenia. Pojęciu temu będą zatem odpowiadać dostawy towarów objętych produkcją masową, seryjną, a także dostawy lub usługi popularne na rynku, dostępne w stałej ofercie podmiotów zajmujących się tego typu świadczeniami, w określonym w tej ofercie, ustalonym standardzie. (…)Do usług powszechnie dostępnych o ustalonych standardach jakościowych z całą pewnością nie można zaliczyć usług eksperckich, usług koordynatorów projektów czy usług Inżyniera Kontraktu”1 Wskazana opinia wydana została dla określenia możliwości zastosowania trybu zapytania o cenę, stąd brak w niej odniesienia do robót budowlanych. Jest ona jednak wymowna i daje wytyczne co do tego jak należy interpretować powszechną dostępności i ustalone standardy jakościowe, w kontekście ceny jako jedynego kryterium oceny ofert. Zamawiający nie będzie mógł zatem zastosować ceny jako jedynego kryterium w zamówieniach których przedmiotem są usługi, czy odstawy wyjątkowego zastosowania, np. usługi eksperckie, usługi koordynatorów projektów, Inżynierów kontraktu, usługi ochroniarskie, dostawy sprzętu komputerowego, dostawa samochodu osobowego. Wydaje się że w tym przypadku bardziej celowe jest określenie co można a nie czego nie, ponieważ tych pierwszych, w oparciu o analizowane przesłanki jest w zasadzie niewiele. I tak np. mogą to być dostawy artykułów biurowych, produkty spożywcze, paliwo, usługi sprzątania. W tym ostatnim zakresie wypowiedziała się Izba w Wyroku z dnia 28 listopada 2014 r. KIO 2395/14, dotyczący zamówienia, którego przedmiotem zamówienia były usługi sprzątania pomieszczeń biurowych i terenów zewnętrznych. Izba wskazała, iż tego typu przedmiot zamówienia „powszechnie wskazuje się jako przykłady usług powszechnie dostępnych o ustalonych standardach jakościowych. Oczywiste jest, że przedmiotem zamówienia są usługi bieżącego użytku, służące zaspokojeniu podstawowej potrzeby, jaką jest utrzymanie obiektów biurowych (wewnątrz i na zewnątrz) i ich bezpośredniego otoczenia w czystości.

Zastosowanie trybu zapytania o cenę - przykłady naruszeń art. 70 ustawy Pzp stwierdzonych w trakcie kontroli Prezesa UZP, Informator Urzędu Zamówień Publicznych, stycznie – marzec 2015 r.

 

Oceny tej nie zmienia okoliczność, że w tym przypadku przedmiot zamówienia obejmuje zagregowane różne czynności mieszczące się w ramach tych usług, co stanowi pożądane uszczegółowienie opisu przedmiotu zamówienia z uwzględnieniem rodzajów obiektów i powierzchni podlegających sprzątaniu i utrzymaniu w czystości występujących u Zamawiającego. Żadna z tych czynności nie wykracza poza to, co powszechnie rozumie się przez sprzątanie obiektów biurowych, wewnątrz i na zewnątrz.” Sam wyrok jest dość ciekawy z punktu widzenia omawianych przeze mnie zagadnień, albowiem w sposób analityczny i z przywołaniem aktualnego orzecznictwa rozkłada na czynniki pierwsze definicje powszechnej dostępności i ustalonych standardów jakościowych, niestety wyłącznie w zakresie usług i dostaw.

Jak więc, wiedząc już, w jaki sposób należy interpretować pojęcie powszechnej dostępności i ustalonych standardów jakościowych, odnieść to do zamówień, których przedmiotem są roboty budowlane.

Roboty budowlane z samej swojej istoty będzie trudno zakwalifikować jako powszechnie dostępne i mające ustalone standardy jakościowe. Przede wszystkim ich przedmiot zawarty w dokumentacji projektowej jest co do zasady określony pod zindywidualizowane potrzeby inwestora/zamawiającego, stąd też automatycznie w oparciu o wskazane powyżej rozważania, powoduje to, że nie można ich zakwalifikować jako powszechnie dostępnych. I bez znaczenia jest tutaj fakt, iż w dokumentacji takiej mogą występować określone standardy jakościowe. Przepis art. 91 ust. 2a Pzp uzależnia wypełnienie się przesłanki wyłącznie gdy te dwa elementy (powszechna dostępność, ustalone standardy jakościowe) są spełnione łącznie. W oparciu o powyższe można stwierdzić, iż możliwość zastosowania wyłącznie kryterium ceny będzie całkowicie wyłączono w przypadku wykonania robót budowlanych w formule zaprojektuj i wybuduj (przedmiot zamówienia w takim postępowaniu jest w sposób szczególny zindywidualizowany i określonych w programie fundowano użytkowym, stanowiącym opis przedmiotu zamawiania)

Stąd też uważam, iż ograniczenie możliwości zastosowania ceny jako jedynego kryterium jest całkowicie nieuzasadnione, przede wszystkim na roboty budowlane.

W zamówieniach na roboty budowlane (nie tylko w tych mniej złożonych), co do zasady określa się ich najistotniejsze z punktu widzenia celu jakiemu mają służyć elementy (parametry, gwarancja i rękojmia, termin wykonania, sposób wykonania itd.). Powyższe wytrąca zamawiającemu w pewien sposób możliwość racjonalnego zastosowania innego poza ceną kryterium (zgodnie z danymi UZP termin wykonania i okres gwarancji są jednymi z najczęściej określanych kryteriów poza cenowych), powodując, iż w przypadku jego stosowania jest ono określane na minimalnym poziomie (waga). W konsekwencji nie ma ono większego wpływu na ocenę ofert. Taka sytuacja w zasadzie nic nie zmienia, gdyż ostatecznie to i tak cena waży o wyborze oferty. Wydaje się zatem, iż ustawodawca nie do końca przemyślał racjonalności wprowadzenia omawianego przepisu, tak naprawdę wrzucając wszystkie rodzaje zamówienia do jednego worka. Ostatecznie w wielu przypadkach zmiana ta nic nie wprowadziła poza większą ilością pracy dla zamawiających.

Niestety nowo projektowana Pzp ustawa a art. 102 znowu uzależnia możliwość zastawania wyłącznie kryterium ceny, w przypadku zamówień powszechnie dostępnych i o ustalonych standardach jakościowych.

1. Zastosowanie trybu zapytania o cenę - przykłady naruszeń art. 70 ustawy Pzp stwierdzonych w trakcie kontroli Prezesa UZP, Informator Urzędu Zamówień Publicznych, stycznie – marzec 2015 r.

      Autor: Grzegorz Bebłowski  

      http://www.kdzp.com.pl/