Czy tylko u nas inwestycje infrastrukturalne są zawsze droższe niż zakładano?

Polacy mogą mieć dziwne wrażenie, iż wszędzie na świecie ludzie potrafią szybko i tanio budować autostrady, obwodnice i ogromne mosty a tylko w Polsce tego nie da się zrobić. Mało kto ma jeszczę siłę  czytać kolejne doniesienia i informację o tym, który odcinek autostrady nie będzie oddany (bądź chociaż "przejezdny") na zbliżające się Mistrzostawa Europy w Piłce Nożnej "EURO 2012" i że będzie kosztował znacznie więcej niż pierwotnie zakładano. 

Blog Prawa Zamówień Publicznych pragnie jednak poinformować, iż - przynajmniej w kwestii złego szacowania ceny inwestycji - na świecie nie jesteśmy z tym problemem osamotnieni. Takie konkluzje płyną z pracy "Underestimating Costs in Public Works Projects. Error or Lie?"*.

Tradycyjnie poniżej przedstawiamy najistotniejsze wnioski płynące z tej analizy:

• niedoszacowanie kosztów inwestycji zaobserwowano w 20 badanych krajach na 5 kontynentach (jest to więc - jak piszą autorzy - globalny fenomen), 
• problem niedoszacowania kosztów inwestycji istnieje od co najniej 70 lat i wcale nie maleje, 
•  w 9 na 10 projektach budowy infrastruktury transportowej koszty są niedoszacowane,
• w przypadku projektów kolejowych rzeczywiste koszty sa średnio o 45% wyższe od zakładanych,
• w pryrzypadku tunel i mostów rzeczywiste koszty są wyższe średnio o 34%,
• w przypadku inwestycji drogowych rzeczywiste koszty są wyższe średnio o 20%

Autorzy powyższej analizy podają wiele różnoronych i potencjalnych przyczyn wyjasnienia powyższego problemu, takich jak:

• pośredni wpływ wykonawców i inwestorów na proces szacowania kosztów;
• konieczność rywalizowania regionów o pieniądze z budżetu centralnego, co sprawia, iż urzędnicy starają się "podkręcać" projekty realizowane w ich regionach (np. zaniżając koszty ich wykonania);
• urzędnicy zaniżają koszty inwestycji w celu oszczędzenia pieniędzy publicznych (tzw. noble lie);
• politycy mają tendencję do budowania wielkich inwestycji, które zostaną zapamiętane przez wyborców (monument complex), co sprawia, iż przymykają oczy na wszelkie problemy, które stają im na drodze; 

Konkludując, autorzy stwierdzają, iż "kłamanie opłaca się" (Lying pays off) wielu różnym podmiotom na etapie przygotowania projektu i m.in. z tego powodu tak trudno jest dobrze oszacować inwestycję. 

*Autorzy przebadali 258 projektów infrastrukturalnych wartych łącznie 90 miliardów dolarów.

Autor: Witold Jarzyński