Ważność dokumentów złożonych na potwierdzenie spełniania warunków udziału w postępowaniu

Ostatnio dość często napotykam na kwestię związane z ważnością dokumentów złożonych w celu potwierdzenia spełnienia warunków udziału w postępowaniu – szczególnie tych na potwierdzenie braku podstaw do wykluczenia.

 

Z mojego punktu widzenia w zasadzie problemu w tym zakresie być nie powinno, ponieważ materia ta określona została jasno przez ustawodawcę w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2013 roku w sprawie dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 231) – dalej Rozporządzenie w sprawie dokumentów oraz w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych ( t.j. Dz. U z 2010 r. Nr 113, poz. 759 z późn. zm.) – dalej ustawa PZP. 

I tak zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie dokumentów wykonawca w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy, w postępowaniach określonych w art. 26 ust. 1 ustawy zamawiający żąda, a w postępowaniach określonych w art. 26 ust. 2 ustawy zamawiający może żądać, następujących dokumentów:

1)  oświadczenia o braku podstaw do wykluczenia;

2)  aktualnego odpisu z właściwego rejestru lub z centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej, jeżeli odrębne przepisy wymagają wpisu do rejestru lub ewidencji, w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia w oparciu o art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy, wystawionego nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;

3)  aktualnego zaświadczenia właściwego naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego, że wykonawca nie zalega z opłacaniem podatków, lub zaświadczenia, że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu - wystawionego nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;

4)  aktualnego zaświadczenia właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego potwierdzającego, że wykonawca nie zalega z opłacaniem składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne, lub potwierdzenia, że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu - wystawionego nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;

5)  aktualnej informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy, wystawionej nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;

6)  aktualnej informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 9 ustawy, wystawionej nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;

7)  w przypadku zamówień innych niż zamówienia, o których mowa w art. 131a ust. 1 i art. 132 ust. 1 ustawy, aktualnej informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 10 i 11 ustawy, wystawionej nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert.

W przypadku wykonawców mających siedzibę lub miejsce zamieszkania poza terytorium RP składają oni odpowiednio dokumenty lub oświadczenia wystawione nie wcześniej niż 3 lub 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert lub wniosków (§ 4 ust. 2 i 3 Rozporządzenia w sprawie dokumentów).

Jest jeszcze art. 26 ust. 3 zd. 2 ustawy PZP, który odnosi się do ważności oświadczeń i dokumentów złożonych na wezwanie zamawiający w trybie ich uzupełnienia, w którym wskazuje się, iż złożone na wezwanie zamawiającego oświadczenia i dokumenty powinny potwierdzać spełnianie przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu oraz spełnianie przez oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane wymagań określonych przez zamawiającego, nie później niż w dniu, w którym upłynął termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo termin składania ofert.

I tyle z teorii. W praktyce wygląda to trochę inaczej.

1.W jednym z prowadzonych przeze mnie postępowań wykluczyłem wykonawcę zagranicznego z postępowania z uwagi na fakt, iż przedłożył on zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, gdyż potwierdzało one stan wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, ale samo zaświadczenie zostało wystawione w okresie 3 miesięcy przed upływem tego terminu. Decyzję taka podjąłem ze względu na fakt nieaktualności takiego zaświadczenia z punktu widzenia daty na która potwierdzał stan niezalegania ze składkami.

Nie mniej wykonawca odwołał się od decyzji o jego wykluczeniu zarzucając naruszenie § 4 ust. 2 zd. drugie Rozporządzenia w sprawie dokumentów (wówczas obowiązywało Rozporządzeniu z dnia 30 grudnia 2009 roku w sprawie dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane  Dz. U. nr 226, poz. 1817) tj. treści: „Dokument, o którym mowa w ust. 1 pkt. 1 lit. b, powinien być wystawiony nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert.” W uzasadnieniu zarzutu stwierdził, że wykluczenie go z postępowania było nieuprawnione, gdyż dokument złożony na potwierdzenie o niezaleganiu w opłaceniu składek był wystawiony zgodnie z treścią § 4 ust. 2 zd. drugie Rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów, tj. w terminie 3 miesięcy przed upływem terminu składania ofert, na co wyraźnie wskazuje przepis.

               

Oczywiście nie zgodziliśmy się z twierdzeniem wykonawcy. Na rozprawie przed Krajową Izba Odwoławczą wskazałem na paradoks w przyjmowaniu takich dokumentów, które co prawda są wystawione w określonym terminie, nie mniej stan poświadczają w okresie znacznie dłuższym np. rok przed upływem terminu składania ofert. Wskazałem na jeden z wyroków Zespołu Arbitrów, w którym stwierdzili, iż: "Jeśli chodzi o zarzut przedstawienia nieaktualnego zaświadczenia z właściwego Oddziału ZUS Zespół Arbitrów uznał go za zasadny. Stosownie do treści §1 ust. 1 pkt 6 cyt. wyżej rozporządzenia w sprawie dokumentów wykonawcy na potwierdzenie warunku wynikającego z art. 22 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 24 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo zamówień publicznych byli zobowiązani do złożenia wraz z ofertą m.in. aktualnego zaświadczenia właściwego Oddziału ZUS potwierdzającego, że wykonawca nie zalega z opłacaniem składek na ubezpieczenie zdrowotne lub społeczne (...) - wystawionych nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert. Zgodnie ze wskazaniem Słownika Języka Polskiego słowo "aktualny" należy rozumieć jako właściwy współczesności, ważny w czasie obecnym. Dokument musi więc być zarówno aktualny, jak i wystawiony nie wcześniej niż 3 m-ce przed upływem terminu składania ofert. Nie można podzielić stanowiska Zamawiającego, że słowo "aktualny" oznacza tyle, co "wystawiony nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert" (UZP/ZO/0-3440/05 z dnia 24.11.2005 r.), który nie tylko w pełni podzielam, ale uważam, iż teza w nim zawarta jest logiczna i pełni uzasadniona.

Niestety w wyroku z dnia 18 grudnia 2012 roku sygn. KIO 2660/12 Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła bardzo wąsko, iż przedmiotowe zaświadczenie jest prawidłowe, gdyż zostało wystawione 3 miesiące przed upływem terminu składania wniosków co jest zgodne z przepisami Rozporządzenia w sprawie dokumentów.

2.W ubiegłym tygodniu zgłosił się do mnie klient, który został wezwany do uzupełnienia dokumentów w postępowaniu. Po analizie stwierdziłem, iż zaświadczenie z KRK które zamierza uzupełnić potwierdza, iż osoba której te zaświadczenie dotyczy nie figuruje w kartotece skazanych z datą po upływie terminu składania ofert. Z punktu widzenia przywołanych powyżej przepisów, w niniejszych okolicznościach przedłożenie takiego KRK winno się wiązać z wykluczeniem takiego wykonawcy. Nie mniej podsunięto mi link do jednego z bliżej nie znanych mi forum, gdzie znajdował się artykuł dotyczący zaświadczenia o niekaralności wystawionego po upływie terminu składania ofert. Jego autor wskazał następująco: „W opisanej wyżej sytuacji (przedłożenie zaświadczenie po upływie terminu składania ofert – GB), w zasadzie niekaralność nie jest formalnie potwierdzona zaledwie w ciągu kilku dni, niestety w tym w TSO. Sięgnijmy na chwilę do ustawy z dnia z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U.2008.50.292) oraz do Kodeksu Karnego.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym,  „dane osobowe (..)  usuwa się z Rejestru, jeżeli z mocy prawa skazanie uległo zatarciu, a ponadto po otrzymaniu zawiadomienia o:

1) zarządzeniu zatarcia skazania przez sąd, na podstawie art. 107 § 2 i 4 oraz art. 337 Kodeksu karnego;

2) zatarciu skazania w drodze ułaskawienia lub na podstawie amnestii;

3) przywróceniu terminu do zaskarżenia orzeczenia odnotowanego w Rejestrze albo uchyleniu takiego orzeczenia w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania;

4) stwierdzeniu nieważności orzeczenia odnotowanego w Rejestrze;

5) zwolnieniu skazanego od kary pozbawienia wolności, na podstawie art. 336 § 3 i 4 Kodeksu karnego, lub od kary ograniczenia wolności, na podstawie art. 62 § 2 Kodeksu karnego wykonawczego.”

Wszystkie przypadki wymienione w powyższych punktach 1-5 nie mogą zajść w czasie krótszym niż 7 dni, ponieważ tyle najkrócej może trwać uprawomocnienie się postanowienia sądu. Natomiast najkrótszy termin zatarcia skazania według Kodeksu Karnego to 6 miesięcy (art. 76 § 1), dlatego też ważność zaświadczenia o niekaralności wynosi właśnie 6 miesięcy.

Jak wynika z powyższego, nie ma możliwości prawnej, aby w okresie tych kilku dni "przerwy" wykonawca figurował w Krajowym Rejestrze Karnym. Zatem zaświadczenia wydane w dniach kilka dni przed i kilka dni po,  potwierdzają jednoznacznie, że wykonawca nie figurował w Krajowym Rejestrze Karnym w dniu składania ofert.

Należy także zaznaczyć, że wykonawca złożył wraz z ofertą oświadczenie o braku podstaw do wykluczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej, ponieważ wiedział, że w Krajowym Rejestrze Karnym nie figuruje. Trudno wyobrazić sobie, że wykonawca składa takie oświadczenie mając informacje o przeciwnym stanie rzeczy i naraża się przez to nie tylko na wykluczenie z postępowania, ale także na odpowiedzialność karną za składania fałszywych oświadczeń.”[1]

Oczywiście w pełni nie zgadzam się w twierdzeniami tam zawartymi i uważam, iż wypaczają one sens przepisów w tym zakresie. Uważam, też, że chyba mało kto z osób praktykujących w zamówieniach publicznych zdecydował by się postąpić w tak opisany sposób. Niestety po dyskusji ze współpracownikami usłyszałem, iż teza głoszona na powyższym forum, pomimo tego, iż ma ponad rok, nadal żyje i funkcjonuje wśród informacji przekazywanych przez niektórych wykładowców na szkoleniach z zamówień publicznych.

Na zakończenie powiem, ze klient w oparciu o twierdzenia w artykule wskazanym powyżej, uzupełnił zaświadczenie KRK, licząc, iż pomimo jego wystawienia po upływie terminu składania ofert zostania uznany za prawidłowy. Czekam z zaciekawieniem na decyzje zamawiającego.

* * *

Autor Grzegorz Bebłowski

---

[1] http://sensustrictissimo.blogspot.com/2012/01/zaswiadczenie-o-niekaralnosci.html

 

Wyszukiwarka przetargów publicznych biznes-polska.pl