Jawność postępowania

Ustawa Prawo zamówień publicznych w rozdziale 2 określa zasady udzielania zamówień. Artykuł 8 określa drugą zasadę, tj. zasadę jawności postępowania.

„Art. 8.

1. Postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne.

2. Zamawiający może ograniczyć dostęp do informacji związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia tylko w przypadkach określonych w ustawie.

3. Nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jeżeli wykonawca, nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane. Wykonawca nie może zastrzec informacji, o których mowa w art. 86 ust. 4. Do konkursu przepis stosuje się odpowiednio.

4. Jeżeli jest to uzasadnione ochroną prywatności lub interesem publicznym, zamawiający może nie ujawniać:

1) danych osobowych, w przypadku zamówienia udzielonego na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 1 lit. b,

2) wysokości wynagrodzenia, w przypadku zamówienia udzielonego na pod-stawie art. 67 ust. 1 pkt 1 lit. c

– w zakresie dostaw lub usług z zakresu działalności kulturalnej związanej z organizacją wystaw, koncertów, konkursów, festiwali, widowisk, spektakli teatralnych, przedsięwzięć z zakresu edukacji kulturalnej lub z gromadzeniem materiałów bibliotecznych przez biblioteki lub muzealiów, jeżeli zamówienia te nie służą wyposażaniu zamawiającego w środki trwałe przeznaczone do bieżącej obsługi jego działalności, o ile wykonawca, przed podpisaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego zastrzegł, że dane te nie mogą być udostępniane.”

Artykuł ten został wprowadzony nowelą uzp z listopada 2002 r. Podobny przepis widnieje w stosunku do umów – zawarty w art. 139 ust. 3 ustawy Pzp. Zasada jawności rozpatrywana jest w różnych aspektach. Po pierwsze – ujawnianie informacji o planowanych i podjętych już procedurach, a więc obowiązek ogłaszania o konkretnych procedurach „ogłoszenie o zamówieniu” oraz ogłoszenia o zawarciu umowy. Po drugie – jawność dotyczy dokumentacji procedury.

Ograniczenia tej zasady widzimy w ust. 3 i 4. Należy zaznaczyć, że poufne informacje są wtedy, gdy stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Należy zaznaczyć, iż poufność można zastrzec nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Zastrzeżenie w innym terminie jest bezskuteczne.

(Wyroki KIO: Sygn. akt: KIO 100/12):

"Wykładnia i ocena prawidłowości zastosowania danego przepisu prawa zamówień publicznych winna odbywać się mając zawsze na względzie, poszanowanie podstawowych zasad prawa zamówień publicznych. Stosownie do w/w przepisu zamawiający może ograniczyć dostęp do informacji związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia tylko do przypadków i według zasad określonych w ustawie pzp. Zgodnie z przepisem ust.3 w/w art. 8 nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jeżeli wykonawca, nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane. Zgodnie natomiast z art. 11 ust.4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Z 2003 r.,nr 153, poz. 1503.) przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. Należy wskazać, iż tylko łączne spełnienie przesłanek wskazanych w art. 11 ust. 4 ww. ustawy przesądza o możliwości uznania określonych informacji za tajemnicę przedsiębiorstwa".

Informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa mają charakter poufny, gdy spełniają wszystkie przesłanki. Granice jawności przewidziane są również w przepisach wspólnotowych. Zgodnie z art. 6 Dyrektywy klasycznej i art. 13 Dyrektywy sektorowej zamawiający nie ujawnia informacji oznaczonych jako poufne przez wykonawców, którzy je przekazali. Do tych informacji zaliczmy informacje techniczne, handlowe lub poufne aspekty oferty.

"To z kolei uprawnia do odstąpienia w ramach procedury o udzielenie zamówienia publicznego od generalnej zasady jaką jest zasada jawności postępowania. Sąd Najwyższy w wyroku z 28 lutego 2007 roku, sygn. Akt V CSK 444/06, stwierdził że "na tajemnicę przedsiębiorstwa składa się całokształt informacji technicznych, technologicznych, organizacyjnych, handlowych i innych, a nie jedynie poszczególne elementy." O konieczności łącznego spełnieniu przesłanek wyrażonych w art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, wskazał również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 października 2000 r. o sygn. akt I CKN 304/00 (OSNC 2001 r.,Nr 4, poz. 5). Skoro więc zamawiający może z woli ustawodawcy, ograniczyć dostęp do informacji zawartych w ofercie tylko w ustawowo określonych przypadkach, to aby móc skorzystać z tego uprawnienia zgodnie z ustawą, musi on uprzednio stwierdzić, że zaistniały okoliczności odpowiadające przypadkom określonym w ustawie. Jego obowiązkiem jest w szczególności zbadanie czy informacje objęte przez wykonawcę zastrzeżeniem zakazu ich udostępniania stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 11 ust. 1 i u.z.n.k Niewykonanie tego obowiązku może doprowadzić do wadliwości postępowania o udzielenie zamówienia mogącego skutkować wadą uniemożliwiającą zawarcie ważnej umowy o wykonanie przedmiotu zamówienia".

Kto ma uprawnienia do takowego badania Sąd wyjaśnia w dalszej części wyroku, bowiem: 

"… Okoliczność ta może być ponadto przedmiotem oceny organów uprawnionych do badania kwestii związanych z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych w zakresie racjonalności, gospodarności wydatkowania środków publicznych. Zamawiający nie może bezkrytycznie akceptować zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, lecz winien żądać od wykonawcy wykazania i co najmniej uprawdopodobnienia, ze zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa nastąpiło w sposób uprawniony. Brak wyjaśnień lub udzielenie zbyt ogólnikowych wyjaśnień winno wskazywać na niezasadność dokonanego zastrzeżenia. Wykonawca który zamierza zastrzec część oferty jako tajemnicę przedsiębiorstwa winien w zakresie niezbędnym i uzasadnionym przepisami prawa, wskazać wiadomości mające zostać poufnymi, a następnie na wezwanie Zamawiającego w sposób pełny i precyzyjny odnieść się do każdego zastrzeżonego dokumentu lub do jego utajnionej części. Te wyjaśnienia winny być na tyle pełne aby umożliwić zarówno zamawiającemu jak i organowi rozpatrującemu ewentualne odwołanie w tym zakresie, odniesienie się do zastrzeżonych informacji. Zasada jawności jest podstawową zasadą zamówień publicznych i wyjątki od niej powinny interpretowane w sposób ścisły i winny być odpowiednio uzasadnione.

Naruszenie zasady jawności może doprowadzić do zaskarżenia wykonywanych czynności. Naruszenie tej zasady jest czynem powodującym odpowiedzialność z art.200 ustawy Pzp.

* * *

Autor: Justyna Starek