Przedsiębiorcy krytykują jakość umów w zamówieniach publicznych

Blisko 90 proc. przedsiębiorców negatywnie ocenia inwestycje realizowane przez podmioty publiczne i wskazuje na niską jakość praktyk zamawiających na każdym etapie realizacji zamówień publicznych - wynika z badania, które przeprowadziła PKPP Lewiatan.

 

Respondenci wyrażają równie negatywną ocenę jakości umów i stosowanych w zamówieniach publicznych wzorców kontraktów. Aż dwie trzecie ankietowanych wskazało, że jakość podpisywanych umów powoduje problemy z ich realizacją. Należy zwrócić także uwagę na kłopoty związane z powszechnym stosowaniem na rynku zamówień publicznych wynagrodzenia ryczałtowego i często wiążącym się z tym zlecaniem robót dodatkowych w ramach ustalonego wynagrodzenia, choć roboty te nie były ujęte w uzgodnionej umowie. Z takim problemem spotkało się 80% uczestników badania.

Przygniatająca większość badanych uznaje, że organizacja procesu inwestycyjnego przez zamawiających publicznych jest nieprawidłowo planowana przez zamawiających pod względem zakresu prac, podziału zadań i ryzyk, harmonogramu prac i budżetu (89%), przy czym połowa uznaje praktyki za zdecydowanie nieprawidłowe. Niewiele lepiej oceniane są praktyki zamawiających w kwestiach technicznych. Jedna trzecia respondentów uznaje, że opis przedmiotu zamówienia jest zdecydowanie niewłaściwie przygotowywany, a prawie połowa ocenia je jako nieprawidłowe. W sumie zatem negatywne oceny to 82% odpowiedzi. 

Za największe, lub duże, zagrożenie dla uczciwej konkurencji w systemie zamówień publicznych badani uznali podawanie rażąco niskich cen przez wykonawców (96%). Brak skutecznych mechanizmów weryfikacji oświadczeń i referencji to duże zagrożenie według 64% badanych. 13% respondentów wskazuje na słabość systemu weryfikacji, a 14% na zmowy przetargowe. 

Istotnym problemem zamówień publicznych jest jakość umów. W ocenie 85% większość umów zawiera postanowienia, które powodują problemy z interpretacją na etapie realizacji zamówienia, które nie występują na rynku prywatnym. Pozytywną ocenę umów pod tym względem wyraziło 6% badanych.

Słabościami są też nadużywanie przez zamawiających formuły wynagrodzenia ryczałtowego oraz praktyka zlecania dodatkowych prac, nie ujętych w umowie, w ramach uzgodnionego wynagrodzenia (czyli za darmo). 

Zdaniem 44% respondentów zamawiający zawsze dochodzą kar umownych, a jednocześnie według 13% zamawiający często, lub nawet zawsze, dokładają starań, aby rozwijać zaistniałe problemy bez sięgania do kar umownych. Rygoryzm dochodzenia kar umownych jest problematyczny, bowiem w ocenie 89% respondentów kary są zbyt wysokie i nie adekwatne do szkód poniesionych przez zamawiających. 

Wraz z publikacją Listy barier w sektorze infrastruktury, PKPP Lewiatan rozpoczyna realizację drugiej edycji badania, którego celem jest powtórzenie diagnozy problemów i barier rynku infrastruktury. Kwestionariusz badania jest dostępny na stronie Związku Pracodawców Branży Infrastruktury pod adresem www.zpbi.pl, będzie również dystrybuowany wśród przedsiębiorców drogą mailową. 

Realizując projekt „Wzmocnienie potencjału Związku Pracodawców Branży Infrastruktury", w ramach Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki", PKPP Lewiatan przeprowadziła wśród przedsiębiorców związanych z branżą infrastruktury ankietę na temat głównych problemów branży. Badanie zostało zrealizowane w okresie od maja do października 2012 roku. Celem kwestionariusza było zbadanie, jak przedsiębiorcy postrzegają system zamówień publicznych i jego funkcjonowanie oraz w jakich obszarach ich zdaniem konieczna jest zmiana praktyki zamówień publicznych, albo nawet zmiana przepisów prawa. W komentarzach do wyników ankiety wykorzystano także doświadczenia zdobyte podczas spotkań konsultacyjnych i konferencji zrealizowanych w ramach projektu „Wzmocnienie potencjału Związku Pracodawców Branży Infrastruktury". 

Przegląd odpowiedzi ukazuje zarówno generalną ocenę systemu zamówień publicznych, jak i pozwala wskazać instytucje prawne, które najpilniej wymagają uwagi i poprawy. Najbardziej jednoznaczne odpowiedzi dotyczyły:
1) zaplanowania procesu inwestycyjnego przez zamawiających, tak od strony organizacyjnej („menedżerskiej"), jak i od strony technicznej (dobór technologii, przygotowanie geologiczne placu robót),
2) głównych zagrożeń dla uczciwej konkurencji w systemie zamówień publicznych,
3) problematyki umów o zamówienie publiczne
4) wynagrodzenia ryczałtowego i kwestii robót dodatkowych w budownictwie,
5) wymiaru i dochodzenia kar umownych. 

źródło: PKPP Lewiatan