Zgodnie z art. 61 ust. 1 Konstytucji: „obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa”. Wraz z 1 stycznia 2002 roku weszła w życie ustawa o dostępie do informacji publicznej, wypełniając tym samym dyspozycję art. 61 ust. 4 Konstytucji RP. Owa Ustawa o dostępie do informacji publicznej w art. 1 definiuje informację publiczną jako każdą informację o sprawach publicznych. Zaletą tego typu definicji jest objęcie swym zasięgiem bardzo szerokiej sfery faktów i informacji, przez co kształtuje to generalną zasadę, że każda informacja o sprawach publicznych jest jawna. W związku z tym można stwierdzić, że ustawodawca na pierwszym miejscu stawia jawność. Ta sama zasada dotyczy środków finansowych wykorzystywanych w myśl ustawy o zamówieniach publicznych.
Odmowa udzielenia informacji
Z odmową udzielenia informacji publicznej mamy do czynienia, gdy podmiot do którego trafiło żądanie dochodzi do wniosku, że na podstawie art. 5 u.d.i.p. informacji udzielić nie może. Zgodnie z tym artykułem prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. Odmowa musi zostać należycie uzasadniona. Oznacza to konieczność dokładnego wskazania, jakie to dobra prawnie chronione spowodowały odmowę. Tylko w takim wypadku wydawana jest decyzja administracyjna o odmowie udostępnienia informacji publicznej.
W sytuacji gdy w treści informacji publicznej zawarte są dane osobowe, prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu. Ustawa z 1997 r. o ochronie danych osobowych stanowi lex specialis w stosunku do u.d.i.p., przesądzając, że imię i nazwisko osoby fizycznej (jako sfera prywatności człowieka) podlega ochronie danych osobowych. Tym samym organ nie może udostępnić danych, które umożliwiałyby zidentyfikowanie osoby fizycznej (art. 6 ust. 1 ustawy z 1997 r. o ochronie danych osobowych). Konieczność ochrony danych osobowych nie zwalnia organu z udostępniania informacji publicznej. Organ winien wyłącznie ograniczyć dostęp do informacji umożliwiających identyfikację osób fizycznych, co w praktyce oznacza udostępnienie dokumentów odpowiednio zanonimizowanych (po zanonimizowaniu danych dotyczących i odnoszących się do osób prywatnych). Konieczność dokonania anonimizacji nie może być utożsamiana z odmową udzielenia informacji publicznej z uwagi na ochronę informacji niejawnych lub innych tajemnic ustawowo chronionych
Takie czynności organu, jak selekcja dokumentów i protokołów, ich analiza pod względem treści są zwykłymi czynnościami, które nie mają wpływu i nie dają podstaw do zakwalifikowania żądanych dokumentów, jako informacji przetworzonej. W wyniku stosowania takich czynności organu nie powstaje bowiem żadna nowa informacja. O przetworzeniu informacji nie stanowi też sięganie do materiałów archiwalnych czy też źródłowych. Także czasochłonność oraz trudności organizacyjno-techniczne jakie wiążą się z przygotowaniem informacji publicznej, nie mogą zwalniać zobowiązanego podmiotu z tego obowiązku, a tym samym kwestie te nie mogą ograniczać prawa do uzyskania informacji publicznej przewidzianego w art. 3 u.d.i.p., przy uwzględnieniu ograniczeń wynikających z art. 5 tej ustawy.
Art. 16 u.d.i.p., wyraźnie opisuje, że odmowa udostępnienia informacji publicznej następuje zawsze w drodze decyzji administracyjnej. Nie istnieje możliwość odmowy udostępnienia informacji publicznej w drodze ustnej. Ten sam artykuł ust. 2 pkt 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej wskazuje, że uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji, oraz oznaczenie podmiotów, ze względu na których dobra, o których mowa w art. 5 ust. 2, wydano decyzję o odmowie udostępnienia informacji. Ustawodawca w tym wypadku wymaga jedynie oznaczenia podmiotów, co pozwala sądzić, iż chodzi o ich ogólne wskazanie, bez określania cech pozwalających na indywidualizację i identyfikację. Skoro bowiem dane tych podmiotów lub inne ich dobra są chronione ustawą, to nie mogą być one opisane w uzasadnieniu decyzji o odmowie udostępnienia informacji.
Po otrzymaniu decyzji odmownej każdemu zainteresowanemu przysługuje prawo złożenia odwołania do organu wyższego stopnia w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. W przypadku gdy ogłoszenie decyzji nastąpiło ustnie, termin ten biegnie od dnia ogłoszenia. Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję odmowną.
Niemożność
udzielenia informacji
Z niemożnością udzielenia informacji publicznej mamy do czynienia w sytuacji, gdy podmiot zobowiązany informacji nie posiada i do jej posiadania nie jest zobowiązany. A także wtedy, gdy żądanie w swej istocie nie dotyczy informacji publicznej w rozumieniu ustawy. W przypadku wystąpienia niemożności udzielenia informacji publicznej podmiot nie wydaje decyzji administracyjnej. Jedynie informuje o tych okolicznościach wnioskodawcę. Ma to swoje skutki. Po pierwsze, żądający nie może się poskarżyć na to, że informacja nie została mu udzielona, a to dlatego, że zaskarżalne są decyzje administracyjne, ale już nie zwykłe pisma, które od organu otrzymujemy. Z drugiej strony wnioskodawca po otrzymaniu takiego pisma zawsze może się poskarżyć na bezczynność organu. Rozpatrujący taką skargę sąd administracyjny może natomiast nakazać rozpatrzenie sprawy merytorycznie.
Kiedy mamy do czynienia z bezczynnością w zakresie dostępu do informacji publicznej?
Z bezczynnością w udzieleniu informacji publicznej mamy do czynienia w przypadku, gdy:
- podmiot zobowiązany nie reaguje na skierowany wniosek mimo upływu terminu;
- podmiot zobowiązany udziela informacji niepełnej;
- podmiot zobowiązany stosuje niewłaściwą formę załatwienia wniosku;
- wnioskodawca otrzyma odmowę udzielenia informacji publicznej bez podania jakiejkolwiek przyczyny czy podstawy prawnej, co mogłoby umożliwić wszczęcie dalszej procedury zmierzającej do uzyskania potrzebnych wnioskodawcy informacji. Odmowa, która w żaden sposób nie wyjaśnia przyczyn takiego stanu rzeczy, pozbawia wnioskodawcę jakichkolwiek możliwości prawnego dochodzenia swoich praw.
autor: Grupa Biznes Polska
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz